Produkty słoneczne – ochrona, ale nie tylko

Wszyscy wiemy, że nadmierna i niewłaściwa ekspozycja na słońce może mieć negatywne konsekwencje w postaci niebezpiecznych poparzeń, które mogą mieć wysoką cenę w przyszłości.

Konsekwencje estetyczne

Powtarzające się ekspozycje na promieniowanie UV przyspieszają starzenie, które manifestuje się w charakterystyczny sposób na odsłoniętych częściach ciała (twarz, dekolt, kark, ramiona, plecy i dłonie). Nasilają je szczególnie promienie UVA. Pod ich wpływem dochodzi do elastozy słonecznej – naskórek staje się suchy, sztywny, cienki, pokryty plamami barwnikowymi i dotknięty hiperkeratozą. Skóra traci elastyczność i nabiera żółtawego odcienia.

Konsekwencje medyczne

Na dłuższą metę promienie ultrafioletowe powodują zmiany w DNA, zakłócając zwłaszcza podziały komórkowe i syntezę białek (UVB przez bezpośredni wpływ na DNA, UVA za pośrednictwem wolnych rodników). Wolne rodniki powstałe pod wpływem promieni UV powodują utlenianie lipidów błon komórkowych. Prowadzi to do dalszej nadprodukcji wolnych rodników odpowiedzialnych za starzenie się komórek i stresu oksydacyjnego. Kiedy te uszkodzone komórki zaczną się mnożyć w niekontrolowany sposób, może dojść do rozwoju nowotworu skóry.

Kapitał słoneczny

Skóra posiada pewne mechanizmy samoobrony przed agresywnym wpływem promieni UV (pogrubienie naskórka, opalenizna), które stanowią jej „kapitał słoneczny”. Jest on charakterystyczny dla każdej osoby i związany z osobniczą specyfiką produkcji melanocytów (ich rozmiarem, aktywnością, rozmieszczeniem), a więc z cechami każdego typu skóry. Dziedzictwo słoneczne jest niezmienne od dnia narodzin, nie można go odnowić. Kiedy się wyczerpuje w wyniku nadmiernych kąpieli słonecznych, istnieje ryzyko rozwoju nowotworu skóry, a także przedwczesnego i przyspieszonego starzenia.

Produkty słoneczne: ochronne, ale też pielęgnacyjne

Produkt, który powszechnie nazywamy słonecznym, zawiera przede wszystkim czynniki ochronne należące do trzech kategorii: filtry organiczne, blokery (ekrany) fizyczne pochodzenia mineralnego, substancje przeciwrodnikowe. Lista filtrów słonecznych, które mogą znaleźć się w kosmetyku, stanowi aneks VII do europejskiej dyrektywy kosmetycznej.

Filtry organiczne

Są to molekuły pochodzenia syntetycznego, które działają poprzez selektywną absorpcję promieni, to znaczy – absorbują, zależnie od formy, szerszy lub węższy zakres promieniowania UV. Możemy tu wymienić: pochodne PABA, czyli kwasu para-aminobenzoesowego (UVB), pochodne kwasu salicylowego (UVB), pochodne benzylidene camphor, chroniące przed UVB, ale też UVA, pochodne cynamonowe (UVB), pochodne dibenzoylmethane (UVA), pochodne triazolowe i triazyny (UVB i UVA).

Blokery mineralne

Blokery pochodzenia mineralnego działają poprzez odbicie i rozproszenie promieni słonecznych (UVA i UVB) w procesie o charakterze fizycznym. Wyróżnia się tu proszki barwnikowe, które – zależnie od stopnia przezroczystości – pozostawiają biały nalot na skórze i z tego względu nie są zbyt chętnie stosowane w formułach, oraz ultradrobne proszki o bardzo małej granulacji (kilka dziesiątych nanometra), które są przezroczyste. Najczęściej stosuje się tlenek tytanu i tlenek cynku, tlenek żelaza oraz mikę (chroni też przed promieniami podczerwonymi). Stosuje się je w produktach o wysokim stopniu ochrony. Nie są alergizujące, więc można stosować je w produktach do wrażliwej skóry. Większość produktów zawiera zarazem filtry i blokery, żeby zapewniać maksymalną ochronę przed UVA i UVB.

Substancje przeciwrodnikowe

Te substancje są umieszczane w produktach słonecznych, żeby chronić skórę przed skutkami działania wolnych rodników powstałych w wyniku promieniowania słonecznego, a zwłaszcza UVA. Same w sobie nie mają wystarczającej mocy ochronnej, ale łączy się je z filtrami i blokerami. Najczęściej są to witaminy A, E i C, beta-karoten, likopen, flawonoidy, ekstrakty roślinne (miłorząb, rozmaryn...).

Ochrona przed promieniami UV pozostanie priorytetem producentów kosmetyków słonecznych, ale klientki salonów urody będą chciały, żeby ich krem ochronny działał również upiększająco. Poszukują one kosmetyków nietłustych, niewidocznych na skórze lub pozostawiających ładny, połyskujący film, działających przeciwstarzeniowo, a także wyszczuplająco i ujędrniająco. Zależy im na zachowaniu młodości skóry, a do tego na kosmetyku o przyjemnym zapachu i miłej konsystencji. Dostępna oferta dowodzi, że możliwa jest i piękna opalenizna, i ochrona przed zmarszczkami.

Anne-Sophie Gamelin, Cabines France nr 262

tłum. Dorota Bury