BEZPIECZEŃSTWO w zabiegach mezoterapii, złuszczania chemicznego i nici liftingujących

© Maksim Shmeljov - Depositphotos

Zagrożenia towarzyszące procedurom opartym na iniekcjach (dwie z nich: wypełniacze i toksynę botulinową szczegółowo omówiłam w poprzednim artykule) przede wszystkim związane są z jakością podawanego preparatu. Mezoterapia, jeden z najpopularniejszych zabiegów, może być wykonywana wyłącznie preparatami zarejestrowanymi jako substancje medyczne lub leki. Duże uzasadnienie ma wykonywanie w tym zakresie iniekcji nieusieciowanego kwasu hialuronowego (hyaluronic acid). Ten organiczny związek chemiczny, polisacharyd z grupy glikozaminoglikanów, występujący we wszystkich organizmach, w skórze właściwej odpowiada za wiązanie wody. W skórze ludzkiej jest składnikiem macierzy międzykomórkowej skóry właściwej. W młodej, zdrowej skórze ilość HA jest wystarczająca, aby zapewnić jej sprężystość i elastyczność. HA odpowiada m.in. za stworzenie środowiska dla komórki fibroblastu odpowiedzialnej za tworzenie włókien białkowych zapewniających gęstość, jędrność i brak zmarszczek. Z wiekiem, gdy ilość naturalnego kwasu hialuronowego w tkankach maleje, skóra zaczyna się starzeć, traci zdolność wiązania wody, co sprzyja powstawaniu oznak starzenia. Z racji nasilającego się również z wiekiem procesu hialuronidazy, rozkładu kwasu hialuronowego, jego uzupełnianie jest uzasadnione. Pozyskiwany syntetycznie HA jest substancją biozgodną, tzn. nie powoduje niepożądanych reakcji. Bezpieczeństwo podania go gwarantuje znany, renomowany, będący w szerokiej praktyce medycznej producent. Nie należy korzystać z preparatów o nieznanym źródle dystrybucji, podróbki nie tylko mogą nie działać, ale mogą powodować szereg powikłań, a do najczęstszych należą zakażenia i trudno gojące się infekcje. Informacje o atestach i oznakowaniach oryginalnych preparatów opisałam w poprzednim tekście. Duży wpływ na efekt zabiegu mezoterapii HA ma jego stężenie. Im mniejsza procentowo zawartość kwasu hialuronowego na 1 ml preparatu, tym mniejsze będą efekty, a nawet nie będzie ich wcale. W sprzedaży internetowej widoczne są produkty w stężeniach 1 mg/ml, tymczasem renomowane firmy farmaceutyczne proponują ampułkostrzykawki 20 mg HA/ml. Poza kwasem hialuronowym do mezoterapii stosowane są różnego rodzaju koktajle, mieszaniny różnych składników o przypuszczalnie odżywczym działaniu. Te zabiegi mają wielu zwolenników, chociaż coraz więcej publikacji dementuje ich skuteczność. Na ostatnim Kongresie Medycyny Estetycznej w Warszawie dr n. med. Joanna Czuwara przedstawiła prace mówiące o wręcz niekorzystnym wpływie koktajli do mezoterapii na endogenny HA. Dr Andrzej Ignaciuk, prezes PTMEiA, ostrzega: „Nie daj się skusić ładnie brzmiącym nazwom koktajli do mezoterapii, jeżeli nie kryją się za nimi skuteczne i przebadane składniki”. Niestety szereg tanich preparatów o wątpliwej oryginalności zawiera w składzie substancje, które naturalnie nie uczestniczą w procesach zachodzących w ludzkim organizmie (np. pochodzenia roślinnego), o zupełnie nie udokumentowanym działaniu. Niebezpieczeństwo ich iniekcji wiąże się z ryzykiem alergii na składniki. W takim przypadku problemy mogą pojawić się tuż po zabiegu. Skóra zwykle reaguje zaczerwienieniem, swędzeniem i bolesnością. Inne powikłania powiązane są z samą iniekcją. Brak higieny może wywołać zmiany infekcyjne takie jak nadżerki skóry, ropnie, które wymagają antybiotykoterapii trwającej około 14 dni. Gdy jakiekolwiek zmiany utrzymują się po mezoterapii dłużej niż kilka dni, należy skontaktować się z lekarzem. Podstawą bezpieczeństwa jest zawsze odpowiedni wywiad eliminujący przeciwwskazania, do których w przypadku mezoterapii należą:

• ciąża i okres laktacji;
• alergia na składniki preparatu i substancji znieczulających stosowanych przed zabiegiem;
• stany zapalne, wirusowe i bakteryjne (w tym opryszczka);
• przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych (m.in. kwasu acetylosalicylowego, heparyny, acenokumarolu);
• choroby krwi (anemia, niskopłytkowość);
• choroby nowotworowe;
• skłonność do blizn i zwłóknień;
• choroby autoimmunologiczne.

Doświadczenie i wiedza osoby wykonującej zabieg jest również podstawą dobrze wykonanego złuszczania. Peeling, w zależności od głębokości działania, wymaga dużej odpowiedzialności wykonującego. Powierzchowne peelingi kosmetyczne, działające w obrębie warstwy rogowej, są bezpieczne i mogą być stosowane nawet samodzielnie w domu przez pacjentów. Często stanowią etap przygotowania do bardziej zaawansowanych procedur. Natomiast średniogłębokie AHA, BHA i PHA wymagają indywidualnego przeszkolenia. Do stężenia 30% mogą być wykonywane przez doświadczonych kosmetologów, natomiast powyżej 30% – przez lekarza medycyny estetycznej lub pod jego kontrolą. Działanie peelingu zależy od doboru produktu, jego agresywności, czasu działania oraz od stężenia. Bezpieczeństwo tych zabiegów warunkują:

• fachowy wywiad, ocena zmian, klasyfikacja z uwzględnieniem przeciwwskazań;
• odpowiedni dobór kwasu do leczonego problemu;
• wykluczenie ewentualnych interakcji kwasu z czynnikami przypisanymi osobowo, tj.: stosowane leki (szczególnie dermatologiczne), tryb życia (np. ekspozycja na UV, uprawiane sporty), prawdopodobieństwo zainfekowania (np. spanie z psem, rodzaj pracy), nadpobudliwość nerwowa (np. niemożność powstrzymania się przed drapaniem), wcześniej stosowane i planowane zabiegi kosmetyczne i medyczne itp.;
• wzgląd na nasilenie promieniowania UV w okresie pozabiegowym;
• wykonanie procedury zgodnie z protokołem;
• współpraca pacjenta z lekarzem – przestrzeganie zaleceń pielęgnacyjnych.

Klasyfikacja do zabiegu peelingu chemicznego średniogłębokiego powinna uwzględniać następujące przeciwwskazania:

bezwzględne

• aktywne infekcje bakteryjne;
• aktywne infekcje wirusowe (opryszczka, brodawki);
• świeże blizny;
• choroby, w których przebiegu występuje stan zapalny skóry (łuszczyca, trądzik ropawiczy, wypryski, AZS);
• leczenie światłem;
• leczenie izotretynoiną;
• alergia na składniki produktów procedury złuszczającej (pre- i postpeele, peeling);
• kriochirurgia w ostatnim półroczu;

względne

• przerwanie ciągłości naskórka;
• ciąża;
• skłonność do keloidów;
• ciemna karnacja;
• kuracje pochodnymi kwasu wit. A;
• uzależnienie od opalania.

Prawidłowo wykonany zabieg złuszczania chemicznego skóry przynosi wiele korzyści, natomiast błędnie przeprowadzony niesie ze sobą ryzyko wielu powikłań. Do najczęstszych efektów niepożądanych należą odbarwienia. Jaśniejsze od naturalnie zabarwionej skóry obszary są trudne do leczenia. Przywrócenie pigmentacji może trwać wiele miesięcy. Częściej pojawiają się u pacjentów z fototypem powyżej IV wg Fitzpatricka.