Dary lasu w kosmetyce

© nature78 - Depositphotos

Poziomka pospolita (Fragaria vesca)

Bylina z rodziny różowatych (Rosaceae). W Polsce można ją spotkać w widnych lasach sosnowych, na porębach leśnych i w zaroślach. To roślina wieloletnia, o wzniesionej, lekko owłosionej łodydze, złożonych, od spodu jedwabiście owłosionych liściach oraz drobnych, białych kwiatach. Surowcem kosmetycznym i zielarskim są czerwone, jadalne, wonne owoce oraz liście, zawierające skondensowane garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne (m.in. kwas salicylowy, kwas askorbinowy), barwniki antocyjanowe (m.in. fragaryna) i śladowe ilości olejku eterycznego. Owoce, jako bogate źródło cukrów, głównie fruktozy, glukozy i pektyn, oraz witamin i soli mineralnych, stosowane są do celów leczniczych, a także kosmetycznych (m.in. jako składnik maseczek upiększających). Stwierdzono, iż poziomka jest silnym antyutleniaczem. Wykazuje działanie odtruwające, oczyszczające, ściągające, regenerujące, tonizujące i bakteriobójcze. W medycynie ludowej liście przykładano na oparzenia. Napary stosuje się w stanach zapalnych skóry. Sok z owoców leczy trądzik, wykwity, liszaje, zwęża pory, rozjaśnia piegi, a także ujędrnia i napina suchą, zwiotczałą skórę. Przyjemny zapach owoców wykorzystywany jest do wyrobu wód zapachowych oraz aromatyzowania m.in. mydeł czy błyszczyków do ust.

Borówka czernica (Vaccinium myrtillus)

Inaczej borówka czarna, czarna jagoda, to niska krzewinka z rodziny wrzosowatych (Ericaceae), występująca w naszych lasach i na wrzosowiskach, rosnąca na glebach kwaśnych i zasobnych w próchnicę. Jej mocno rozgałęzione gałązki porośnięte są drobnymi, jajowatymi, żywo zielonymi listkami, o piłkowanych brzegach. Drobne, dzbanuszkowate, różowawe lub zielonkawe kwiaty są kuliste i zwisające. Owoc to czarna, bardzo soczysta jagoda z czerwonym miąższem i ciemnofioletowym sokiem.

W lecznictwie i kosmetyce stosowany jest owoc i liść borówki czarnej. Owoce zawierają garbniki katechinowe, kompleks antocyjanów zwany myrtyliną, kwasy owocowe, pektyny, witaminy (C, PP, prowitamina A, witaminy z grupy B). W liściach występują garbniki katechinowe, związki triterpenowe, flawonoidy, antocyjany, fenolokwasy, cukry, związki manganu i chromu. Cenne składniki aktywne wzmacniają ściany naczyń włosowatych, wpływają na poprawę ukrwienia komórek skóry, co ma znaczenie w utrzymaniu dobrej kondycji i zdrowego kolorytu skóry. Owoce borówki czernicy przyśpieszają gojenie się ran i zmian zapalnych. Wyciągi z owoców wspomagają tworzenie tkanki łącznej, działają ochronnie na naczynia krwionośne oraz przeciwobrzękowo. Stosowane są jako płukanki w stanach zapalnych jamy ustnej oraz do odświeżania ust. Wyciągi z liści obniżają poziom trójglicerydów i cholesterolu oraz wykazują działanie grzybobójcze i wirusostatyczne. Kąpiele w odwarze z liści działają na skórę ściągająco, przeciwzapalnie, antyseptycznie oraz są pomocne przy nadmiernej potliwości. Borówka czarna w kosmetyce ceniona jest z uwagi na działanie nawilżające, wygładzające, zmiękczające, ściągające, antyrodnikowe. Dzięki zawartości organicznych kwasów owocowych wykazuje właściwości złuszczające, wpływa na zmniejszenie zmian trądzikowych. Zmniejsza także suchość skóry, wskutek stymulacji syntezy ceramidów w naskórku. Czarna jagoda znajduje zastosowanie m.in. w produktach peelingujących, szamponach czy kremach specjalnych.

Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea)

Wiecznie zielona niska krzewinka, o skórzastych, jajowatych lub owalnych, ułożonych skrętolegle liściach. Występuje najczęściej w suchych lasach iglastych i iglasto- -liściastych oraz na wrzosowiskach i w zaroślach. Wykorzystywany w lecznictwie liść borówki brusznicy zawiera glikozydy fenolowe (m.in. arbutynę), garbniki katechinowe, flawonoidy (glikozyd kwercetyny i mirycetyny), kwasy organiczne, sole mineralne zasobne w magnez. Owoce borówki zawierają kwasy organiczne (m.in. jabłkowy, benzoesowy), cukry, pektyny, barwniki antocyjanowe, garbniki, witaminy A i C oraz sole mineralne. Surowiec wykazuje działanie moczopędne, bakteriobójcze, rozkurczowe, przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne i przeciwbiegunkowe. Borówka brusznica wykorzystywana jest w kosmetyce z uwagi na właściwości wybielające, rozjaśniające plamy pigmentacyjne (arbutyna), a także ściągające i antyseptyczne (garbniki katechinowe).

Jeżyna krzewiasta (Rubus fruticosus)

Inaczej ostrężyna, to pospolity krzew z rodziny różowatych (Rosaceae), który rośnie w stanie dzikim na polach, obrzeżach lasów, miedzach czy w zaroślach. W lecznictwie używa się liści i owoców jeżyny. Liście zawierają garbniki, trójterpeny, flawonoidy, kwasy organiczne (m.in. cytrynowy, askorbinowy) oraz sole mineralne. W czarnobrunatnych owocach znajdują się znaczne ilości barwników antocyjanowych, witamina C, sole mineralne, cukry, pektyny i substancje śluzowe.

Liście jeżyny wykazują właściwości przeciwbiegunkowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, zwłaszcza na przewód pokarmowy. Regulują przemianę materii i ułatwiają usuwanie toksycznych metabolitów. Odwar z liści to doskonały środek napotny, stosowany w przeziębieniu, anginie czy nieżytach górnych dróg oddechowych. Zewnętrznie surowiec stosowany jest do kąpieli w trądziku, egzemie, liszajach, podrażnieniach i nadmiernym rogowaceniu skóry. Liście jeżyny mają też dobroczynny wpływ na naczynia krwionośne, chronią przed ich pękaniem. Ekstrakt z owoców jeżyny jest składnikiem perfum i wód toaletowych.

Malina właściwa (Rubus idaeus)

Krzew z rodziny różowatych (Rosaceae), dorastający do 2 m wysokości, o jajowatych, lekko zaostrzonych, brzegiem ostro piłkowanych, ciemnozielonych liściach. Białe, nieduże kwiaty po przekwitnięciu wiążą się w czerwone, wielokrotne pestkowce. W Polsce rośnie dość pospolicie w lasach i zaroślach. Surowcem leczniczym i kosmetycznym są liście oraz świeże i suszone owoce. W liściach znajdują się duże ilości garbników oraz flawonoidy, kwasy fenolowe, związki żywicowe i śluzy. Owoce zawierają liczne kwasy organiczne (m.in. cytrynowy, jabłkowy, salicylowy), ponadto pektyny, barwniki antocyjanowe, związki śluzowe, cukry, witaminy (B1, B2, B6, C, PP, E), sole mineralne (magnez, potas, wapń, żelazo, miedź, cynk) i olejek lotny.

Liście maliny działają ściągająco, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Ekstrakt uzyskiwany z liści i młodych pędów stosowany jest zewnętrznie do przemywania skóry. Przygotowywana z liści płukanka przywraca włosom połysk. Napar ze świeżych lub suszonych owoców działa napotnie i jest od dawna znanym domowym lekiem, który znajduje zastosowanie przy infekcjach wirusowych i bakteryjnych. Pozyskiwany z owoców sok stosowany jest jako środek odżywczy i wzmacniający.