Różne formy nadwrażliwości na stres

Co to jest nadwrażliwość?

Kiedy mówimy o nadwrażliwości, musimy wyjść od pojęcia nadwrażliwego podłoża.

Jest to zestaw specyficznych i powtarzających się objawów, na ogół występujących od dzieciństwa, charakteryzujących się głównie oryginalnością reakcji danej osoby na pewne czynniki. To uogólniona nadwrażliwość całego organizmu na czynniki pochodzenia egzogennego (zewnętrznego) lub endogennego (wewnętrznego). Zdolność jednostki do dostosowywania się do wymogów środowiska lub własnego organizmu jest osłabiona. Nadwrażliwa osoba jest „przemakalna”, co umożliwia różnym czynnikom, nie tylko pozytywnym, swobodne pokonywanie naturalnych granic organizmu. Skutki tego przejawiają się na poziomie fizycznym i psychicznym. Próg tolerancji jest więc wyraźnie obniżony.

Obecność tych objawów często nie wpływa na codzienność pacjentów, jeśli jest ich niewiele i nie są zbytnio nasilone. Ale kiedy pojawia się ich więcej, z przewagą jednego konkretnego, mówimy już o syndromie lub zaburzeniu neurofunkcjonalnym. Fibromialgia (syndrom przewlekłego zmęczenia), syndrom drażliwego jelita i ataki paniki są tego przykładem. Najczęściej obecne są różne objawy funkcjonalne i fizyczne typowe dla nadwrażliwości i danej formy klinicznej – są to bóle stawów i mięśni, zaburzenia trawienia, uderzenia gorąca, objawy skórne itd. Nas interesują zaburzenia neurofunkcjonalne najczęściej dotykające klientów salonów.

Fibromialgia

Fibromialgia to bolesne i przewlekłe schorzenie dotyczące układu szkieletowo- mięśniowego, a dokładniej – przyczepów mięśniowych. Bóle są nagłe, rozproszone i umiejscowione symetrycznie. Zlokalizowane są głównie w rejonie szyi, ramion, pleców i pośladków. Nasilają się pod wpływem zimna, aktywności fizycznej i stresu, podczas gdy wypoczynek i ciepło łagodzą je. Do bólu dochodzi wiele innych objawów. Dwa podstawowe to zmęczenie, opisywane i odczuwane jako silne, a także zaburzenia snu, którym nie można zaradzić, polegające na częstym budzeniu się w nocy.

Przyczyny fibromialgii są nieznane. Liczne hipotezy stawiają na przyczyny organiczne i psychiczne. Stanowią one przedmiot wielu polemik. Dla niektórych powodem jest bezsenność, dla innych jest to objaw zaburzeń gospodarki hormonalnej i metabolicznych albo objaw rozstroju autonomicznego układu nerwowego, który odpowiada za przystosowanie do stresu.

Dzisiaj większość specjalistów uznaje, że fibromialgia jest manifestacją obniżenia progu tolerancji na ból. Osoba dotknięta tym schorzeniem za bolesne uznaje bodźce normalnie postrzegane jako niebolesne. Zauważa się także, że ten syndrom występuje u osób, które przeżyły traumatyczne doświadczenie (fizyczne lub emocjonalne) i że fibromialgia pojawia się na genetycznie sprzyjającym jej terenie.

Syndrom drażliwego jelita

Z definicji syndrom drażliwego jelita zaliczany jest do trawiennych zaburzeń funkcjonalnych, co oznacza, że nie jest związany z nieprawidłowością strukturalną. Charakteryzuje się głównie bólami brzucha i stanowi 30–50% przyczyn konsultacji u specjalistów. Szczególnie narażone na ten syndrom są kobiety.

Diagnoza

W braku organicznych podstaw medycyna mówi o tym syndromie na podstawie następujących kryteriów (ustalonych podczas kongresu w Rzymie, stąd ich nazwa – kryteria rzymskie):

• bóle lub dyskomfort w brzuchu występujące co najmniej trzy dni w miesiącu w trakcie ostatnich trzech miesięcy, trwające od ponad pół roku;
• do tego co najmniej dwa objawy dodatkowe: poprawa samopoczucia po defekacji, początek zbiegający się w czasie ze zmianą częstotliwości i konsystencji stolców.

Przyczyny

Przyczyny są liczne i sprawiają, że syndrom jelita drażliwego uznaje się za chorobę wywołaną wieloma czynnikami. Obecnie za główną przyczynę bólu brzucha i dyskomfortu trawiennego uznaje się stres. Badania wykazały, że stres wywołuje zmianę motoryki żołądka (opóźnia opróżnianie go) i jelit (przyspiesza perystaltykę jelita grubego, a spowalnia motorykę jelita cienkiego). Ten stan jest konsekwencją wielu drobnych zaburzeń na osi mózg – układ trawienny. Co więcej, stres jest powodem nadwrażliwości trzewnej z powodu wpływu na działanie hormonu podwzgórza i estrogenów. To wyjaśniałoby według niektórych specjalistów fakt, że kobiety szybciej reagują na stres.

Inne czynniki też są rozważane jako przyczyny tego schorzenia – szczególnie stany zapalne w obrębie ukławpłydu trawiennego, nietolerancje pokarmowe i zmiany składu flory jelitowej. Ważne jest, by zwrócić uwagę na tę florę, której rola jest ciągle niedoceniana. Tymczasem ma ona ogromne znaczenie dla układu immunologicznego, ponieważ 80% naszych komórek limfoblastycznych znajduje się w jelicie. Zapobiegają tam rozwojowi szkodliwych mikrobów, które mogłyby zaszkodzić równowadze organizmu. Flora jelitowa zmienia się pod wpływem antybiotyków, diety i hormonów – estrogenu oraz testosteronu.